Project Betekenisvol Leven (2019 – 2023) was een implementatieproject van het lectoraat Zorg rond het Levenseinde van de Avans Hogeschool. We implementeerden in drie zorgorganisaties voor langdurige palliatieve zorg een training voor het bevorderen van aandacht voor zingevingsvragen. Betekenisvol Leven werd mogelijk gemaakt door het ZonMw-programma Palliantie.
Aanleiding
Zingeving gaat over de redenen waarom we zin hebben om de volgende ochtend weer op te staan. Het is de kern van kwaliteit van leven en daarmee van zeer groot belang voor de laatste fase van het leven. In de langdurige zorg voor mensen in de laatste levensfase—verpleeghuizen en hospices—is er vaak onvoldoende aandacht voor zingeving. Zorgverleners vinden het moeilijk zingevingsgesprekken aan te gaan met bewoners, terwijl bewoners er grote behoefte aan hebben.
Doel
Het doel van dit project was het verbeteren van aandacht voor zingevingsvragen in de langdurige zorg voor mensen in de laatste levensfase.
Aanpak / werkwijze
Drie hogescholen (Avans, Fontys en InHolland) deden praktijkgericht onderzoek in zorgorganisaties in Amstelveen (Zonnehuisgroep Amstelland), Roosendaal (Groenhuysen) en ’s-Hertogenbosch (Van Neynsel) om samen praktijkonderzoek te doen naar betere zingevingszorg. De hogescholen ontwikkelden training gebaseerd op de Patient Dignity Question (PDQ): ‘wat moet ik van u weten, als persoon, om u goede zorg te geven?’ Zo ontwikkelden zij vaardigheden om zingevingsvragen van bewoners te herkennen en te bespreken. Met behulp van participatief actieonderzoek pasten verzorgenden, geestelijk verzorgenden en onderzoekers samen de PDQ-gesprekken toe bij bewoners van drie verpleeghuisafdelingen en een hospice. Gezamenlijk werden de gesprekken geëvalueerd en de training bijgesteld.
Resultaten inclusief impact
Zorgverleners voelden zich na de training beter in staat om zingevingsthema’s bij bewoners te herkennen en op te volgen met zingevingsgesprekken. De zorgverleners ervaarden hierdoor beter contact op voor bewoners betekenisvolle thema’s en verkregen nieuwe informatie die ze gebruiken om bij te dragen aan een goed leven van hun cliënt. Zorgverleners ervaren zo ook meer voldoening in hun werk. Sommige verzorgenden hadden moeite met de training, omdat hun eigen zingevingsvragen werden besproken. Meer seniore verzorgenden bleken goed in staat om hiermee om te gaan. Ook bleek het moeilijk voor de zorgorganisaties om training en gesprekken in de zorg te plannen.
Samenwerkingspartners
In dit project werkten de drie hogescholen samen in het verbeteren van vaardigheden in zingevingsgesprekken in drie zorgorganisaties. Binnen de organisaties werkten de hogeschoolonderzoekers en zorgmedewerkers nauw samen in training, toepassing van zingevingsgesprekken en evaluaties. De voortgang werd besproken met het management van de zorgorganisaties samen met drie regionale netwerken palliatieve zorg. De netwerken verzorgden ook introductie van de nieuwe werkwijze in andere zorgorganisaties in hun regio’s. Bij het ontwerp en de start werd het project geadviseerd door de Patiënten Advies Raad van het Erasmus MC. Ook werkten de hogescholen samen met het ROC Tilburg, die gedurende het project adviseerde.
Producten
Het projectteam van Betekenisvol Leven heeft een webinar gehouden waarin de bevindingen en de werkwijze van het project zijn overgedragen aan andere zorgorganisaties. Het webinar is gehouden door twee geestelijk verzorgenden die betrokken waren bij het project. Belangstellenden kunnen het webinar terugkijken via https://mymedia.avans.nl/media/WebinarA+Beter+in+gesprek/0_vhyp25qz. Bij het webinar hoort een met zorgverleners opgesteld ‘praktijkschrift’, waarin de belangrijkste onderdelen uit het webinar zijn terug te lezen. Download hieronder het praktijkschrift.
